Τ ρ α γ ο ύ δ ι α τ ο υ γ ά μ ο υ
Ο νέος διπλός δίσκος του Βασίλη Σερμπέζη (Τόμος ΙV &V)
του Γιώργου Κολοβού
Οι Σαρακατσάνοι,
λόγω του νομαδικού τρόπου ζωής και της απομόνωσης τους από την περιβάλλουσα
κοινωνία, διαμόρφωσαν δεοντολογικούς κανόνες που στηρίζονταν αποκλειστικά στο
εθιμικό δίκαιο. Πυλώνας της ύπαρξης της Σαρακατσάνικης κοινωνίας ήταν η οικογένεια,
με βασική αρχή την ενδογαμία. Έτσι, ο γάμος στην κλειστή κοινωνία των
Σαρακατσαναίων είχε θεμελιώδη αξία και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που βασίζονταν αποκλειστικά
και μόνο στην παράδοση.
Ο Σαρακατσάνικος γάμος, αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης και
καταγραφής από αρκετούς ερευνητές, οι οποίοι ασχολήθηκαν με τα ήθη και έθιμα
των Σαρακατσαναίων. Συνήθως οι αναφορές στον Σαρακατσάνικο γάμο αποτελούσαν αποσπασματικό
μέρος μίας γενικότερης μελέτης και ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις αποκλειστικής
και στοχευμένης καταγραφής. Στις ολοκληρωμένες θεματικές καταγραφές που έχουν
γίνει, ξεχωρίζουν η έκδοση του Λαογραφικού Μουσείου Σαρακατσάνων με την έρευνα
του Βασίλη Τσαούση και η μουσική συλλογή της Αδελφότητας Σαρακατσαναίων Ηπείρου
με ηχογραφημένα τραγούδια γερόντων.
Σήμερα, ζούμε σε μία εποχή που οι εξελίξεις ισοπεδώνουν
σαν χιονοστιβάδα την παράδοση μας. Δεχόμαστε επιρροές που μας επιβάλλουν ξένα
πρότυπα και αλλοιώνουν την παραδοσιακή έκφραση της καθημερινής μας ζωής. Ακόμα
και η ΄΄Χαρά΄΄ μας έχει αλλάξει. Όμως σ΄ αυτό το δύσκολο περιβάλλον και σε
πείσμα των καιρών, υπάρχουν αντιστάσεις που μας κάνουν να ελπίζουμε, πως η
γνήσια Σαρακατσάνικη έκφραση ακόμα υπάρχει και αντέχει.
Έτσι, την κατάλληλη στιγμή, ο Βασίλης Σερμπέζης, μας παρουσιάζει το νέο του έργο.
Πρόκειται για τον 5ο διπλό τόμο από την μουσική σειρά ΄΄τα Σαρακατσάνικα΄΄, που
είναι αφιερωμένος στα Σαρακατσάνικα
τραγούδια του γάμου. Ένα έργο που είναι απόσταγμα της μακρόχρονης έρευνας του
Βασίλη Σερμπέζη, αλλά και αποτέλεσμα της διπλής του ιδιότητας – αφενος εραστής
και βαθύς γνώστης της Σαρακατσάνικης
παράδοσης και αφετέρου καθηγητής του Δημοκρίτιου Πανεπιστημίου Θράκης.
Το έργο, είναι μία προσεκτικά επιλεγμένη συλλογή παλιακών
τραγουδιών του γάμου, που δημιουργήθηκε με πρωτογενή έρευνα και βασίστηκε σε
μαρτυρίες που κατέθεσαν βιωματικοί Σαρακατσάνοι, κυρίως από την Κεντρική και
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, αλλά και από τη Βουλγαρία. Τα τραγούδια
αναφέρονται σε όλες τις φάσεις του παραδοσιακού Σαρακατσάνικου γάμου και έτσι
συναντάμε τραγούδια για το τελετουργικό των προζυμιών, το τελετουργικό του
φλάμπουρα, τον αποχαιρετισμό της νύφης, τραγούδια που τραγουδούσαν στη νύφη οι μπράτ΄μοι,
καθιστικά τραγούδια των νεονύμφων, καλωσοριστικό της νύφης στο κονάκι και άλλα.
Από το σύνολο των τραγουδιών της συλλογής θα ξεχωρίσω τρία,
τα οποία έχουν και προσωπική αξία για μένα. Το πρώτο είναι το τραγούδι ΄΄Ξένος
ήρθε και κόνεψε΄΄, ένα τραγούδι του γάμου, που χρόνια τραγουδάμε στα
οικογενειακά μας γκουρμπάνια, με την βιωματική φίλη μας Βάγια Γίδαρου – Φαρμάκη
και η οποία ήταν η αφορμή για την επιλογή του τραγουδιού στη συλλογή. Το
δεύτερο είναι το τραγούδι ΄΄Όσα αστεράκια είν΄ τ΄ αρανού΄΄, που χορέψαμε στο
Σλήβεν της Βουλγαρίας στο γκουρμπάνι του αδικοχαμένου αδελφικού μας φίλου
Χρήστου Τάκου, τότε προέδρου της Ομοσπονδίας Σαρακατσαναίων Βουλγαρίας. Το τρίτο
είναι το τραγούδι ΄΄Φουντωτό μου κυπαρίσσι΄΄, που το τραγούδησε ο Βασίλης ιδρωμένος,
καθώς ανεβαίναμε το απότομο μονοπάτι, από τον Αρσανά στην Ιερά Μονή Σίμωνος
Πέτρας στο Άγιον Όρος. Εξαιρετική εμπειρία σε ένα μοναδικό περιβάλλον, ακούγοντας
τον Βασίλη Σερμπέζη ως άλλον Ιωάννη Κουκουζέλη και αντικρύζοντας την επιβλητική
Σιμωνόπετρα.
Τα τραγούδια του γάμου που περιλαμβάνονται στον διπλό
δίσκο του Βασίλη Σερμπέζη έρχονται από το παρελθόν. Μέσα τους μεταφέρουν πιστά την
ατμόσφαιρα των Σαρακατσάνικων γάμων της παλιάς εποχής. Χωρίς αλλοιώσεις, χωρίς
παραλλαγές, δίχως προσωπικές παρεμβάσεις. Μέσα από τα τραγούδια ζωγραφίζεται η
ομορφιά της νύφης, η λεβεντιά του γαμπρού, η ευχή της μάνας, η αξιοσύνη του νοννού,
οι φωνές των μπρατίμων και ο καλπασμός των αλόγων. Σήμερα όλα αυτά τα έχουμε
ανάγκη, όσο ποτέ άλλοτε. Γι΄ αυτό είμαστε τυχεροί που κρατάμε στα χέρια μας το
υπέροχο αυτό έργο. Ένα έργο που μπορούμε να το ακούσουμε μόνοι μας, αλλά και να
το ακούμε συνεχώς στα γλέντια μας. Γιατί ο διπλός
δίσκος του Βασίλη Σερμπέζη θα παντρέψει πολύ κόσμο !!
Βασίλη καλοτάξιδο και εύχομαι να είσαι πάντα
καλά !!
Γιώργος Κολοβός
