Η Μακεδονία για τους Σαρακατσάνους.
του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα
Η αξία του πολιτισμικού και πατριωτικού αποθέματος των Σαρακατσάνων
υπήρξε αμετάβλητη, χωρίς να δεχτεί καμία απόσβεση στο πέρασμα του χρόνου.
Η εγγενής αυτόνομη και ανυπότακτη φύση τους υπήρξε καθοδηγήτρια δύναμη
για τη συμμετοχή στους αγώνες του ελληνικού έθνους για ελευθερία και ανασυγκρότηση.
Η συμβολή των Σαρακατσάνων στους εθνικούς αγώνες ήταν σημαντική αλλά παράλληλα
“αθόρυβη”, “σεμνή” και “ανώνυμη”. Εκπλήρωση καθήκοντος, τήρηση ιερής υποχρέωσης,
πίστη σε ιδανικά. Ο αείμνηστος Βασίλειος Τσαούσης στο βιβλίο του «Σαρακατσάνοι:
οι σταυραετοί της Πίνδου» αναφέρει περιπτώσεις Σαρακατσάνων Μακεδονομάχων που δεν
δέχτηκαν να λάβουν προνόμια και δωρεά γης για τη συμβολή τους στον Μακεδονικό Αγώνα.
Μάλλον έτσι δικαιολογούνται και τα λόγια της λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη που
αναφέρει ότι “το μεγάλο μερτικό των Σαρακατσάνων στους αγώνες , ήταν η καθολικότερη
ανώνυμη δράση τους”.
Ο Μακεδονικός Αγώνας βρίσκει τα τσελιγκάτα των Σαρακατσάνων στα βουνά
της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας. Οι Σαρακατσάνοι εμπλέκονται ενεργά στις επιχειρήσεις
σε συνεργασία με τους ντόπιους πληθυσμούς και τα σώματα από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Ενεργούν ως πληροφοριοδότες και οδηγοί των σωμάτων ενώ παράλληλα τροφοδοτούν τους
αγωνιστές και από τα σαρακατσάνικα καλύβια γίνεται η διανομή όπλων. Σαρακατσάνοι
οπλαρχηγοί οργανώνουν ένοπλα σώματα και χτυπούν τις βουλγάρικες και οθωμανικές ομάδες.
Οι μαρτυρίες για τη συμβολή των Σαρακατσάνων στον Μακεδονικό Αγώνα
αποδίδουν την ιδιοσυγκρασία και τα χαρακτηριστικά τους με τον πιο εύστοχο τρόπο.
Ο Πρόξενος Θεσσαλονίκης Λάμπρος Κορομηλάς σε μία επιστολή του προς
καπετάν Ακρίτα του προτείνει “να οργανώσετε αυτό το κέντρον, αφού μακρόθεν δεν
ηδυνήθημεν. Αλλά θα επροετίμων, όπως ενεργήσετε παρά τους Σαρακατσαναίους
δια να έχετε ανθρώπους ιδικούς σας…”.
Ο στρατηγός Α. Ανεστόπουλος χαρακτηριστικά αναφέρει ότι “όλοι οι κτηνοτρόφοι
Σαρακατσαναίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, κατά την περίοδον του Μακεδονικού Αγώνα
1903-1908 ειργάσθησαν πολυτρόπως, ενισχύσαντες τα Ελληνικά αντάρτικα σώματα ως τροφοδότες,
οδηγοί, αλλά και ως ένοπλοι. ΄Ανευ αυτών θα ήτο δύσκολος η εξόντωσις των σλαυϊκών
συμμοριών”.
Το Γενικό Επιτελείου Στρατού σημειώνει μεταξύ άλλων ότι “οι Σαρακατσαναίοι
ήσαν ακέραιοι και γνήσιοι Έλληνες και Ελληνόφωνοι και έζων διεσπαρμένοι εφ ολοκλήρου
της Χερσονήσου του Αίμου. Ήσαν ευφυείς, πιστοί και ειλικρινείς, ευκίνητοι και γενναίοι”.
Ένας από τους κυριότερους συγγραφείς του Μακεδονικού Αγώνα, ο Γεώργιος
Μόδης αναφερόμενος στους Μακεδονομάχους που έδρασαν στο Καϊμακτσαλάν λέει ότι:
“είχαν συνηθίσει πια οι μόνιμοι κάτοικοι, αλλά και οι καλοκαιρινοί Σαρακατσάνοι
να τους ταΐζουν, να τους κρύβουν και να είναι αφωνότεροι και από τα πρόβατά τους”.
Ο ήρωας Παύλος Μελάς συνεργάζεται με Σαρακατσάνους και σε επιστολές
που στέλνει στη σύζυγό του Ναταλία αναφέρει τη φιλοξενία και τη βοήθεια που δέχτηκε
από σαρακατσάνικα τσελιγκάτα.
Η Μακεδονία για τους Σαρακατσάνους ήταν και παραμένει εκπλήρωση καθήκοντος,
τήρηση ιερής υποχρέωσης, πίστη σε ιδανικά.
Λονδίνο, 22 Ιουνίου 2018
Κώστας Μουτσιάνας
Πηγές:
Α.Κ.Ανεστόπουλος ''Μακεδονικός Αγών'' 1903-1908, Β΄τόμος.
Μακεδονικός Αγών και Μακεδόνες Αρχηγοί, - Μόδη Γ.Χ., Θεσσαλονίκη
1950.
Παύλος Μελάς, - Μελά Ν., Αθήναι 1964.
Ο Μακεδονικός Αγώνας στους Αγώνες του νεώτερου Ελληνισμού, Ι.Κ. Μαζαράκη
Αινιάν, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα, 2003.
Π.Ο.Σ.Σ. ΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΟΙ – ΤΟΜΟΣ Α’, Γιάννης Θ
.Κουτσοκώστας ''Οι Σαρακατσαναίοι στον Μακεδονικό
Αγώνα.
Βασίλειος Τσαούσης «Σαρακατσάνοι: οι σταυραετοί της Πίνδου», Έκδοση
Λαογραφικού Μουσείου Σαρακατσάνων, 2006.
Ομιλία Δημήτρη Γαρούφα σε εκδήλωση της Π.Ο.Σ.Σ. για τα 100 χρόνια
απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας (2012).
Ομιλία του Χρήστου Ντέντα στην εκδήλωση του Συλλόγου Σαρακατσαναίων
Ν. Κιλκίς “Ο ΦΛΑΜΠΟΥΡΑΣ” για τη συμβολή των Σαρακατσάνων στον Μακεδονικό Αγώνα
(2013).
