ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ

Οι Σαρακατσάνοι στη Βουλή των Ελλήνων

Ομιλία του Προέδρου του Συλλόγου των εν Θράκη διαβιούντων Σαρακατσαναίων κ. Γεωργίου Νάκου στη Βουλή των Ελλήνων, ενώπιον της Επιτροπής Απόδημου Ελληνισμού και Διασποράς.

Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής Απόδημου Ελληνισμού της Διασποράς, κύριοι Βουλευτές, κυρίες και κύριοι. Ευχαριστώ πολύ την Επιτροπή για το βήμα που μου δίνετε.

Να ευχαριστήσω τον κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη πρώην Υπουργό και Βουλευτή Ροδόπης της ΝΔ για την πρόταση να είμαστε εδώ σήμερα. Να ευχαριστήσω επίσης τον κ. Χαρίτου Δημήτρη Βουλευτή Ροδόπης του ΣΥΡΙΖΑ για την παρουσία του.

Σαρακατσάνοι, Σαρακατσιάνοι, Σαρακατσαναίοι

Οι Σαρακατσάνοι της Θράκης έχουν το προσωνύμιο <<ΠΟΛΙΤΕΣ>>  ο προσδιορισμός αυτός προέρχεται από το κέντρο αναφοράς τους, το οποίο μέχρι τον καθορισμό των συνόρων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, με την συνθήκη της Λωζάννης το 1923, ήταν η Πόλη ( Κωνσταντινούπολη ). Σε αυτήν την ομάδα εντάσσονται πέραν ημών που διαμένουμε στην Ελληνική πλευρά ( σημερινή Δυτική Θράκη) και οι Σαρακατσάνοι της Βουλγαρίας.

Πολλές γραπτές μαρτυρίες του 19^ου αιώνα επιβεβαιώνουν την παρουσία των Σαρακατσάνων, στην Ανατολική Θράκη και στην Ρωμυλία. Άνθρωποι με ιδιαίτερο τρόπο ζωής, μοίραζαν τη ζωή τους  μεταξύ των ορεινών το καλοκαίρι και των πεδινών το χειμώνα, φθάνοντας μέχρι την Κωνσταντινούπολη.

Το 1919 σε εφαρμογή της Συνθήκης του Νεϊγί έφθασαν και εγκαταστάθηκαν  στο χωριό Νέα Σάντα του Ν. Ροδόπης προερχόμενοι από την Βουλγαρία πρόσφυγες Σαρακατσάνοι.

Το 1922 με την  Μικρασιατική Καταστροφή αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Ανατολική Θράκη, και Σαρακατσάνοι μαζί με τους Πόντιους, Καππαδόκες, Μικρασιάτες,  Ανατολικορωμυλιώτες, πρόσφυγες στην Ελληνική Επικράτεια.

Παρά ταύτα κατάφεραν να επιβιώσουν και να  δημιουργήσουν από την αρχή το βιός τους, εγκαταλείποντας την Προβατοτροφία, ασχολούμενοι τώρα πλέον με διάφορα επαγγέλματα, αλλά μη λησμονώντας και τις περιοχές από όπου προσήλθαν ως πρόσφυγες οι πρόγονοί μας.

Στη Θράκη σήμερα ζουν περίπου 19.000 Σαρακατσάνοι και ποιο συγκεκριμένα  στη Ροδόπη 9.000 στο Ν. Έβρου 3.ΟΟΟ και στο Ν. Ξάνθης 7.000.

Σήμερα οι εναπομείναντες εκτός Ελληνικών συνόρων Σαρακατσάνοι υπολογίζονται ως εξής.

Α.  Περίπου 100 οικογένειες διάσπαρτες στην ευρύτερη  περιοχή των Σκοπίων οργανωμένοι σε  Σύλλογο Σαρακατσαναίων  <<ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ >> όμως σιγά σιγά χάνονται, αφού ούτε την γλώσσα μας διδάσκονται, ούτε την ενδογαμία μπορούν να διατηρήσουν.

Β.  25.000 ψυχές ζουν στην Βουλγάρικη επικράτεια οργανωμένοι σε 22 Συλλόγους και αντίστοιχη  Ομοσπονδία Πολιτιστικών και Εκπαιδευτικών Συλλόγων Σαρακατσάνων Βουλγαρίας  προσπαθούν με κάθε τρόπο να διατηρήσουν τη γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις, κρατώντας το  << Φλάμπουρα >>  ψηλά και μπροστά σε κάθε εκδήλωση.

Ο Μορφωτικός Σύλλογος των εν Θράκη Διαβιούντων Σαρακατσαναίων εδρεύει στην Κομοτηνή από την ίδρυσή του το 1970.

 Από τις 6 Ιουνίου 2006, στεγάζεται σε διατηρητέο νεοκλασικό Αρχοντικό του Νέστωρα Τσανακλή, Ευεργέτη της Κομοτηνής, το οποίο μας παραχώρησε ο Δήμος Κομοτηνής για 99 χρόνια και αποτελεί την πολιτιστική Στέγη του Συλλόγου.

Ο Σύλλογός μας συμβάλλει στη διατήρηση της παράδοσης και της συνέχειας, μέσα στην σύγχρονη Ελληνική κοινωνία, των εθίμων και στοιχείων της ορεσίβιας Σαρακατσάνικης φυλής.

 Επιδιώκει να είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ γερόντων και των νεότερων γενεών, να εμφυσήσει το ήθος και τα ιδανικά των παλαιότερων .

 Είναι ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Σαρακατσαναίων, με μέλη 42 Συλλόγους.

Συμμετέχουμε σε όλες τις εκδηλώσεις που διοργανώνει η Ομοσπονδία.

Είναι ιδρυτικό μέλος και συμμετέχουμε στο Αντάμωμα των Συλλόγων Σαρακατσαναίων της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης που γίνεται στην Ελατιά της Δράμας, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο το διήμερο  του Προφήτη Ηλία.

Από το πλούσιο έργο του Συλλόγου μας ξεχωρίζουν:

1.   Το Ιστορικό και Λαογραφικό Αρχείο της Σαρακατσάνικης παράδοσης 

2.   Η έκθεση παραδοσιακής Σαρακατσάνικης Φορεσιάς και αντικείμενα από την καθημερινή ζωή της ορεσίβιας φυλής μας.

3.   Η δανειστική  βιβλιοθήκη με το αρχείο του Συλλόγου, και το  επισκέπτονται φοιτητές του τμήματος Ιστορίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης για έρευνα.

4.    Η καταγραφή σε CD των τραγουδιών που συνοδεύουν το δρώμενο <<ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΙΑ>>.

5.    Η καταγραφή σε CD   με τα τραγούδια του Γάμου.

 

6.   Η παραγωγή ενός Ντοκιμαντέρ με την καθημερινότητα  των προγόνων μας , με την χρηματοδότηση της τότε Νομαρχίας Ροδόπης , υπό το Άρη Γιαννακίδη

              <<Οι Σαρακατσάνοι της Θράκης >>

7.   Κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου αναπαράσταση του εθίμου <<αρνιά κατσίκια>>  οι ευχές των Σαρακατσάνων, κεντρική πλατεία  Κομοτηνής.

<<Αρνιά, κατσίκια

ν΄φαδις  γαμπροί, πιδιά,

γρόσια, γειά δύναμ κι απ΄ούλα τα καλά

κι τ΄χρόν μι γειά>>.  

8.   Δημιούργησε το 1986 και συντηρεί τον Μουσειακό Παραδοσιακό Σαρακατσάνικο Οικισμό, στο Γλυκονέρι Ν. Ροδόπης, όπου κάθε χρόνο από το 1992, αναβιώνει κάθε 23 Ιουνίου, το έθιμο <<ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΙΑ>> προς τιμή του Αη Γιάννη του Κλήδονα, το οποίο παρακολουθεί πλήθος κόσμου.

Ο Μουσειακός Παραδοσιακός Οικισμός, με έκταση 6 στρεμμάτων αποτελείται από πέντε κονάκια, ορθά καλύβια, κυκλικές κατασκευές και ένα Δασκαλοκάλυβο, ορθογωνικό καλύβι, κατασκευασμένα με παραδοσιακό τρόπο και υλικά, ξύλα και καλάμια σίκαλης.

9.   Κάθε Δεκέμβριο πραγματοποιεί Βράβευση των Αριστούχων Σαρακατσάνων μαθητών στα Γυμνάσια και Λύκεια και των επιτυχόντων στα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, και όσων Σαρακατσάνων από όλη την Ελλάδα επέτυχαν στα τμήματα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου στις Σχολές της Κομοτηνής.

10.           Λειτουργεί Σχολή Σαρακατσάνικων χορών , τα τμήματά μας εκπροσωπούν το Σύλλογο σε εκδηλώσεις τοπικά και σε Φεστιβάλ όπου μας καλούν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Στολίζει σε εκδηλώσεις με το ιδιαίτερο χρώμα της φουστανέλας, του σιγκουνιού των Τσελιγκάδων και την ξεχωριστή Πολίτικη Γυναικεία φορεσιά. 

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας

Γεώργιος Νάκος

Πρόεδρος του Συλλόγου των εν Θράκη διαβιούντων Σαρακατσαναίων