Η Οικογένεια Γιαννουτάκη
Από το Μιχάλη Γιαννουτάκη πρέπει να ξεκινά το επίθετο της οικογένειας μου. Ο πατέρας του ονομάζονταν Γιάννος Βασιλούδης, και τα παιδιά του οι Σαρακατσαναίοι τα φώναζαν τα "Γιαννουτάκια". Όσοι δεν μας ξέρουν, νομίζουν λανθασμένα ότι έχουμε καταβολές από Κρήτη. Ο Μιχάλης παντρεύτηκε την Χρυσούλα και απέκτησαν δύο παιδιά στα χρόνια 1915-1920, τον παππού μου, Κώστα, και την Ελευθερία. Ο Μιχάλης και όλα τα αδέρφια του πέθαναν σε διάστημα λίγων ημερών γύρω στο 1920, πιθανότατα από την πανδημία ισπανικής γρίπης.
Κωνσταντίνος Γιαννουτάκης, Χρυσούλα Γιαννουτάκη και Ελευθερία Γιαννουτάκη
Στη φωτογραφία
είναι ο παππούς μου Κώστας, η μητέρα του Χρυσούλα και η αδερφή του Ελευθερία. Ο
Κώστας Γιαννουτάκης, λίγα χρόνια μετά αυτή την φωτογράφηση, θα παντρευτεί την
Παναγιώτα (Πανάγιω), το γένος Κυργιάννη, από το Παλαιό Σκυλλίτσι Ημαθίας. Από
το 1942 μέχρι το 1952 θα αποκτήσουν 5 παιδιά, εκ των οποίων σήμερα ζουν 3. Ο
πατέρας μου Νίκος πέθανε το 2012 και ο θείος μου ο Μιχάλης το
2016.
Το 1940 ο
παππούς μου πολέμησε στην Αλβανία και τραυματίστηκε από πολλαπλές σφαίρες στο χέρι, επέζησε,
αλλά με μόνιμα προβλήματα υγείας. Η οικογένεια περνούσε τους χειμώνες στη
Χαλκιδική, ενώ τα καλοκαίρια στο Μπέη Μπουνάρ, μέχρι τις αρχές δεκαετίας του
1970 αν γνωρίζω καλά, όταν και πούλησαν τα πρόβατα, εγκατέλειψαν τη νομαδική ζωή και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Μεταμόρφωση
Χαλκιδικής. Ο παππούς μου πέθανε την 1η Αυγούστου 1979 σε ηλικία 64 ετών.
Δυστυχώς δεν τον γνώρισα καθώς γεννήθηκα το 1982.
Για την Ελευθερία Γιαννουτάκη και την προγιαγιά Χρυσούλα δεν γνωρίζω πολλά. Ξέρω όμως ότι η Ελευθερία παντρεύτηκε κάποιον Νέλλα στο επίθετο από την Ελεούσα Θεσσαλονίκης και μαζί απέκτησαν 3 παιδιά. Η Ελευθερία πέθανε στη γέννα του τρίτου παιδιού. Η προγιαγιά μου Χρυσούλα πέθανε το 1980, ένα χρόνο μετά τον παππού μου και δυστυχώς έχοντας ήδη χάσει σύζυγο και τα δύο παιδιά της.
Η φωτογραφία είναι στη Φιντίνα Βερμίου το 1948. Οι ενήλικες από αριστερά προς δεξιά: Χρήστος Κυργιάννης (θείος Κίτσος), Κώστας Γιαννουτάκης, Παναγιώτα Γιαννουτάκη, Ελευθερία
Γιαννουτάκη, Χρήστος Βασιλούδης (ξάδερφος του παππού μου). Τα παιδιά είναι οι
δύο κόρες του παππού και της γιαγιάς μου, η Κατερινά (Ρίνα) στα χέρια της
μητέρας της Παναγιώτας και η Χρυσούλα στα χέρια της θείας της Ελευθερίας.
Ο θείος Κίτσος από το Παλαιό
Σκυλλίτσι Ημαθίας ήταν παντρεμένος με τη θεία Αθανασία, με
καταγωγή από τη Νικήτη Χαλκιδικής. Τους είδα αρκετές φορές, κυρίως όταν μας
επισκέπτονταν στη Μεταμόρφωση τα καλοκαίρια. Τελευταία φορά τους είδα προς τα
τέλη του 2003, σε επίσκεψη στο σπίτι τους με τον μπαμπά μου και τη θεία Χρυσούλα.
Απέκτησαν 2 γιούς, εκ των οποίως ζει ο ένας, και 2 εγγόνια. Οι θείοι Κίτσος και
Αθανασία πέθαναν αρχές του 2007 σε διάστημα μιας βδομάδας μεταξύ τους.
Τη γιαγιά Παναγιώτα τη γνώρισα πολύ καλά. Έζησε το
μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη Μεταμόρφωση Χαλκιδικής. Πέρασα αρκετό χρόνο
μαζί της στα νηπειακά μου χρόνια, κυρίως τα καλοκαίρια, καθώς με φρόντιζε όταν
δούλευαν οι γονείς μου, όπως επίσης πολλά από τα εγγόνια της. Νεότερη, στις
δεκαετίες 80 και 90, αναπωλούσε συχνά τις μέρες στα κονάκια και στο Βέρμιο με
τους Σαρακατσαναίους, είχε κάποιο κοτέτσι που φρόντιζε και έφτιαχνε
σαρακατσάνικες πίτες. "Έφυγε" πλήρης ημερών στις 24 Ιουλίου 2017,
ετών 103, έχοντας αποκτήσει 5 παιδιά (3 εν
ζωή), 13 εγγόνια (12 εν ζωή) και 14 δισέγγονα. Τον Ιανουάριο του 2021
γεννήθηκε και το πρώτο της τρισέγγονο, αλλά δυστυχώς δεν την πρόλαβε. Υπήρξε ο
γηραιότερος άνθρωπος στην ιστορία της Μεταμόρφωσης Χαλκιδικής.
Η θεία μου Ρίνα ζει στο
Πολύκαστρο του Κιλκίς. Χήρα από το 2020, ήταν παντρεμένη με τον εκλιπών και
επίσης Σαρακατσάνο Χρήστο Παρδάλη. Μαζί απέκτησαν δύο παιδιά και δύο εγγόνια.
Η θειά μου Χρυσούλα, το μεγαλύτερο
από τα παιδιά του παππού και της γιαγιάς, ζει στη Μεταμόρφωση Χαλκιδικής, είναι
παντρεμένη με τον Λάμπρο Νικήτα (καταγωγή από τον Ροδόκηπο
Χαλκιδικής, προσφυγικό χωριό από Έλληνες του Gulbache της Μικράς Ασίας), έχουν δύο κόρες, 4 εγγόνια και
μία δισέγγονη.
Η φωτογραφία είναι στις Κλινές Φλώρινας το 1938. Από δεξιά είναι ο
παππούς μου Κώστας Γιαννουτάκης, η Μαρία Σακαλή, η αδελφή του παππού μου
Ελευθερία Γιαννουτάκη, η Όλγα Σακαλή και ο Νίκος Σακαλής. Οι Σακαλαίοι
ήταν ξαδέρφια του παππού μου, δεν γνωρίζω γι' αυτούς, αλλά η μαμά μου λέει
ότι κάποτε τους συνάντησε και ήταν πολύ συμπαθητικοί άνθρωποι.
------------------------------------------------------------------------------------------
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Για μας τους νεότερους,
γεννημένοι τις δεκαετίες 70 και 80, μαθημένοι στις ευκολίες της σύγχρονης
εποχής, η Σαρακατσάνικη ζωή φαντάζει σαν μύθος. Ακόμη περισσότερο από την
ατυχία να μην έχω μεγαλώσει με τον παππού και "γνωρίζοντας" τον από
ιστορίες που περιστασιακά ανέφερε ο μπαμπάς μου (μακάρι να είχα την
ωριμότητα τότε να τον ρωτούσα περισσότερα).
Παρόλο που οι περισσότεροι από
τους Γιαννουτάκηδες απογόνους δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να
χαρακτηριστούμε 100% Σαρακατσαναίοι, π.χ. μητέρα Πόντια εγώ και κάποια από τα
ξαδέρφια μου, Βρετανίδα μητέρα τα παιδιά μου, είναι γεγονός ότι οι
Γιαννουτάκηδες έχουν φτάσει 5 γενεές μέχρι σήμερα. Πολλοί έχουμε εντρυφήσει και
διαπρέψει στις τέχνες και τις επιστήμες, ενώ κάποιοι από μας έχουμε πλέον
μόνιμη ζωή πολύ πιο μακριά από τα παλιά τσελιγκάτα, όπως Βρετανία και Αμερική. Κουβαλάμε όμως ακόμα μέσα μας ψήγματα Σαρακατσάνικης
καταγωγής μαζί με αναμνήσεις ανθρώπων που έχουν ζήσει ως γνήσιοι Σαρακατσαναίοι.
Κώστας Ν. Γιαννουτάκης
Ιανουάριος 2021
