ΤΑ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ
ΤΟΥ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Το Λαογραφικό και Εθνολογικό μουσείο Μακεδονίας–Θράκης, βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και συλλέγει, συντηρεί και καταγράφει στοιχεία του παρελθόντος, αποτελώντας γέφυρα του παραδοσιακού
πολιτισμού των τελευταίων αιώνων στο βορειοελλαδικό χώρο με τη σύγχρονη ζωή. Εντός
του μουσείου υπάρχουν πολλές συλλογές που σχετίζονται με τον υλικό πολιτισμό, όπως
παραγωγικές δραστηριότητες (γεωργία, κτηνοτροφία κ.λπ.) και τεχνικές
επεξεργασίας (ύφανση, ράψιμο, κέντημα, ξυλογλυπτική, μεταλλοτεχνία, κεραμικά). Ως προς την ποσότητα και την
ποικιλία τους πρόκειται για μια από τις πλουσιότερες συλλογές του είδους σε
ολόκληρη την Ελλάδα.
Από αριστερά : Αθανάσιος Μαλογιάννης, Κώστας Ζαραλής, Θεόδωρος Γιαννιώτης, Θεόδωρος Ζαραλής, Ιωάννα Ζαραλή, Γεώργιος Κολοβός, Κωνσταντίνος Μαλογιάννης.
Η απόφαση για να επισκεφθούμε το
Μουσείο προετοιμάζεται εδώ και αρκετό καιρό. Και οι λόγοι ήταν δύο : Πρώτον, για να
επισκεφθούμε το Μουσείο εντός του οποίου υπάρχει ειδικός χώρος με Σαρακατσάνικα
εκθέματα, (καθώς τα μόνα Σαρακατσάνικα Μουσεία είναι αυτά των Σερρών και της Αισύμης
του Έβρου). Δεύτερον, διότι οι κύριοι συντελεστές για το επίτευγμα αυτό είναι δύο
δικοί μας άνθρωποι : Ο Θεόδωρος Γιαννιώτης (πρώτος πρόεδρος της Ομοσπονδίας)
και ο Θεόδωρος Ζαραλής (βιωματικός Σαρακατσάνος της Κεντρικής Μακεδονίας). Ο
Θεόδωρος Γιαννιώτης ήταν ο εμπνευστής της ιδέας να φιλοξενηθούν Σαρακατσάνικα
εκθέματα στο Μουσείο και μάλιστα με τη δική του καθοδήγηση και ως μέλος του
Δ.Σ. του Μουσείου) και ο Θεόδωρος Ζαραλής ήταν αυτός που το 1979 κατασκεύασε
την πρώτη Σαρακατσάνικη καλύβα στο Μουσείο (πριν σαράντα χρόνια), αλλά και τις νεότερες
όταν απαιτήθηκε και του ζητήθηκε το επόμενο διάστημα. Έτσι λοιπόν στις 31 Ιουλίου 2019 πήραμε
την απόφαση να επισκεφθούμε το Μουσείο, με τη χαρά να δούμε τα Σαρακατσάνικα
εκθέματα και με την ελπίδα κάποια στιγμή η Θεσσαλονίκη να αποκτήσει το δικό της
Σαρακατσάνικο Μουσείο.
Το Μουσείο βρίσκεται σε ένα
όμορφο, καλοδιατηρημένο ιστορικό κτίριο του 20ού αιώνα, γνωστό ως «Modiano Villa», κατοικία του τραπεζίτη
Yiako Modiano και της οικογενείας του. Είναι ένα από τα λίγα εναπομείναντα
δείγματα αστικής κατοικίας σε εκλεκτικό ύφος, τα οποία κατασκευάστηκαν στην
ανατολική επέκταση της Θεσσαλονίκης από πολλές ευκατάστατες οικογένειες και
πλούσιους πολίτες διαφόρων εθνικοτήτων (Έλληνες, Εβραίους, Τούρκους,
Αρμένιους). Η Βίλα παραμένει ένας από τους ελάχιστους ευρύχωρους υπαίθριους
χώρους της Αν. Θεσσαλονίκης, που
παραμένουν ανέπαφοι από τις αρχές του 20 αιώνα έως σήμερα.
Στην είσοδο του δευτέρου ορόφου όπου
φιλοξενούνται οι παραδοσιακές ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης, υπάρχει
πινακίδα με τα ονόματα του Δ.Σ. και των συντελεστών της έκθεσης. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν τα
ονόματα των Θεόδωρου Γιαννιώτη ως μέλος του Δ.Σ. και του
Θεόδωρου Ζαραλή ως κατασκευαστή της Σαρακατσάνικης
καλύβας.
Με ενθουσιασμό μας υποδέχθηκε ο
Διευθυντής του Μουσείου, ο Αρχιτέκτονας κ. Ζήσης Σκαμπάλης, ο οποίος μας τόνισε την καθοριστική αξία
της συμβολής των Θ. Γιαννιώτη και Θ. Ζαραλή στην διαμόρφωση της πτέρυγας με τα Σαρακατσάνικα
εκθέματα. Πλέον είχε δημιουργηθεί μία πολύ ζεστή ατμόσφαιρα και όλοι μας αισθανθήκαμε πολύ άνετα. Ο κ. Σκαμπάλης ανέλαβε προσωπικά να κάνει μας ξενάγηση σε όλους τους χώρους του Μουσείου.
Αρχικά
μας παρουσίασε ενδυμασίες της Δυτικής Μακεδονίας και στη συνέχεια μας ξενάγησε στους Μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης. Νερόμυλοι, νεροπρίονα, νεροτριβές, μαντάνια, στην παραδοσιακή κοινωνία, με την υδροκίνηση στον Βορειοελλαδικό χώρο κατά την προβιομηχανική εποχή. Αξιολογότατη ομολογουμένως προσπάθεια.
Η ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ
Και φτάνουμε στην πτέρυγα με τα Σαρακατσάνικα εκθέματα. Αντικρύζουμε μία βιτρίνα με τέσσερις φορεσιές και τμήμα καλύβας, ένα επιτοίχιο πλαίσιο με φωτογραφίες από την Σαρακατσάνικη παραδοσιακή ζωή και μία επιτοίχια κορνίζα με παναούλες.
Οι φορεσιές είναι : μία γυναικεία Κεντρικής Μακεδονίας, μία Πολίτικη
αντρική, μία Πολίτικη γυναικεία και μία γυναικεία από Σαρακατσάνα της Βουλγαρίας. Πίσω υπάρχει
τμήμα από Σαρακατσάνικη καλύβα.
Στη τζαμαρία της βιτρίνας υπάρχει επεξηγηματική πινακίδα με
εικόνες για κάθε μία φορεσιά.
Στο δάπεδο υπάρχουν φλοκάτες, υφαντά και χειροποίητα
εκθέματα από το ξεσάκιασμα της προίκας την Τρίτη μετά τον γάμο.
Ακούγοντας με προσοχή τους τρανύτερους
Μία τεράστια επιτοίχια πινακίδα
με παλιές Σαρακατσάνικες φωτογραφίες υπάρχει δεξιά της κεντρικής βιτρίνας.
Φωτογραφία από τη στράτα των
Σαρακατσαναίων της Κεντρικής Μακεδονίας έξω από τη Θεσσαλονίκη το 1919. Επίσης και σχόλια για τη νομαδική ζωή, τους Σαρακατσάνους
ανά περιοχή και επεξηγήσεις για τα υφαντά και τις φορεσιές.
Φωτογραφία της Οικογένειας Ζαραλή στο Πισοδέρι το 1934. Είναι η οικογένεια του μπαρμπα Θόδωρου Ζαραλή που είναι μαζί μας.
Ο μπάρμπα Θόδωρος μας εξηγεί και μας ονοματίζει με συγκίνηση έναν-έναν τους συγγενείς του που φαίνονται στη φωτογραφία. Είναι ο παππούς του Θόδωρος Ζαραλής, η γυναίκα του Μαρία, ο μπάρμπας του Αντρέας με τη γυναίκα του Λαμπρινή και τις τρείς κόρες τους, Μαρίκα, Ευαγγελία και Όλγα.
Φωτογραφίες από τους Σαρακατσάνους της Βουλγαρίας
Από την ξενάγηση
Η επιτοίχια κορνίζα με παναούλες από τις αρχές του 2ου Αιώνα. Αλυσιδωτά φεγγάρια και σταυρός σε ποδιά νιόπαντρης - Δέντρο με τα μεσαία κλαριά σε οριζόντια θέση στην ποδιά της ΄΄μεσόκαιρης΄΄ (μεσήλικης) - σχηματοποιημένο δέντρο ιερατικό σιρίτι και κατσέλια σε νεότερη παναούλα.
Αναμνηστική φωτογραφία στο χώρο των Σαρακατσάνικων εκθεμάτων
Ασημένια κοσμήματα της εποχής, αρκετά απο τα οποία φορούσαν και οι Σαρακατσάνοι
Ο Κώστας Ζαραλής με τον πατέρα του Θεόδωρο
Ο αργαλειός
Από την ξενάγηση
Θερμάστρα εποχής με επένδυση
Σχολιάζοντας τη αξία της έκθεσης
Σαρακατσάνικου υλικού στο Μουσείο και την σημασία της προσφοράς σε αυτό των
Θεόδωρου Γιαννιώτη και Θεόδωρου Ζαραλή.
Στην κεντρική είσοδο
Μετά το τέλος της ξενάγησης - Από αριστερά : Θεόδωρος Γιαννιώτης, Αθανάσιος Μαλόγιάννης, Κώστας Ζαραλής, Κώστας Μαλογιάννης, Θεόδωρος Ζαραλής και Γιώργος Κολοβός
