ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ

..

Στα μονοπάτια των γονιών μου

..

και στον Προφήτη Ηλία στην κορυφή του Καιμάκτσαλαν

του Θεόδωρου Ζαραλή

Απο τη θέση Σταυρός, εκει οπου γίνεται το ετήσιο αντάμωμα των Σαρακατσαναίων Κεντρικής Μακεδονίας, χρειάζονται μόνο τρία τέταρτα της ώρας για να βρεθείς με ενα τετρακίνητο όχημα σ’ ένα αλπικό τοπίο με υψόμετρο 2524 μέτρα. Ο λόγος γίνεται για το Καιμάκτσαλαν όπου στην κορυφή του δεσπόζει το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Η παρέα καλή (Μπάκας, Κορώνας, Σούρλας, Κολοβός), ο καιρός ιδανικός και ξεκινάμε για την κορυφή με πρώτο σταθμό το χιονοδρομικό κέντρο στα 2.000 μέτρα.

Αμέσως αντιλαμβάνεσαι το υψόμετρο αφου η θερμοκρασία πέφτει αισθητά. Η διαδρομή μέχρι εδω είναι ασφαλτοστρωμένη και ευχάριστη. Απο εκει και μετά θα χρειαστείτε κάποιο τετρακίνητο όχημα γιατί ο δρόμος είναι γεμάτος νεροφαγώματα, η έχει μεγάλες πέτρες. Προσπερνάμε το τελευταίο, εγκαταλελειμένο φυλάκιο και συνεχίζουμε ανηφορικά στον χωματόδρομο . Εδω αντικρύζουμε μόνο χαμηλή βλάστηση καθώς ο δυνατός αέρας και το πολύ χιόνι δεν επιτρέπει την ανάπτυξη δέντρων. Στη μεθόριο ακριβώς βρίσκεται το εκκλησάκι, χτισμένο απο τους Σέρβους εις μνήμη των προγόνων τους, που έπεσαν πολεμώντας κατά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο. Η περίφραξη του ειναι φτιαγμένη απο υπολείμματα όλμων και αγκαθωτό στρατιωτικό συρματόπλεγμα. Λίγο πιο κάτω υπάρχει μια καταπακτή, όπου μέσα φυλάσσονται τα οστά των νεκρών που στο αντίκρυσμα τους, σου προκαλούν δέος και ρίγη.

Στην κορυφή του βουνού, η θέα σου κόβει την ανάσα. Η Φλώρινα και το Μοναστήρι ξεχωρίζουν μέσα σ΄ ενα απέραντο πράσινο, γαλήνης και ηρεμίας. Κρύφτηκε για λίγο ο ήλιος και αμέσως το βουνό έδειξε τα δόντια του, αν και καλοκαίρι. Όση ώρα και να κάτσεις δεν χορταίνεις τη θέα. Όσες φορές και να ανέβεις στην κορυφή, πάντα θα υπάρχει κάτι που θα σε κάνει να γυρίσεις ξανά εκεί.

Την επόμενη φορά που θα προγραμματίσετε μια βόλτα στο Καιμάκτσαλαν θυμηθείτε το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία.

Θεόδωρος Ζαραλής

Γεννημένος στο Καιμάκτσαλαν

1927 - Φαρμακαίοι με φίλους

H ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

Στο υψηλότερο σημείο του Καiμακτσαλάν, στα 2.524 μέτρα, υψώνεται επιβλητική η εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Χτίστηκε από τους Σέρβους μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε μια τρομερή μάχη για την κατάληψη του υψώματος το 1916, ανάμεσα στους στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων και αυτούς των Γερμανοβουλγάρων, σημειώθηκαν σημαντικές απώλειες του Σερβικού στρατού. Η εκκλησία αποτελεί μνημείο της νικηφόρας εκείνης αλλά και τραγικής μάχης. O περίβολος χτίστηκε από παλιές οβίδες, ενώ σώζεται ακόμη κατάσπαρτο πολεμικό υλικό και οχήματα.

Στην είσοδό του υπάρχει μία μαρμάρινη επιγραφή, που στα κυριλλικά αναφέρει: "Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στα λιοντάρια που έβαλαν το στήθος τους στο κατώφλι της ελευθερίας". Οι Σέρβοι είχαν επιχειρήσει να καταλάβουν την κορυφή, όμως επειδή το μέρος δεν είχε σημεία κάλυψης έχασαν από τις βουλγάρικες δυνάμεις, που το υπερασπίζονταν, περισσότερους από 3.000 επίλεκτους στρατιώτες τους.

Τα οστά των μαχητών βρίσκονται σε ένα υπόγειο οστεοφυλάκιο, σε απόσταση εκατό μέτρων από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, και το οποίο είναι ορατό μόνο το καλοκαίρι, όταν λιώνουν τα χιόνια. Το ορθόδοξο εκκλησάκι χτίστηκε αρχικά με τρούλο, όμως λόγω των ισχυρών χιονοπτώσεων που σημειώνονται στην περιοχή, η Αρχιτεκτονική Σχολή του Βελιγραδίου με μελέτη της, πρότεινε να τοποθετηθεί μία πρόσθετη γοτθικού ρυθμού οροφή, αυτή που παραμένει έως και σήμερα.

Στον προαύλιο χώρο, τα κολωνάκια είναι χτισμένα με οβίδες, για την περίφραξή του χρησιμοποιήθηκε το αγκαθωτό συρματόπλεγμα που είχαν οι στρατιώτες για να παρεμποδίσουν την εχθρική επέλαση, ενώ το εσωτερικό δάπεδο της εκκλησίας είναι φτιαγμένο από κάλυκες πυροβόλων όπλων, σε σχήμα σταυρού.

Το χειμώνα λόγω του ύψους του χιονιού και γενικά των αντίξοων καιρικών συνθηκών, οι μόνοι που μπορούν να επισκεφτούν το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, το οποίο είναι χτισμένο μισό στο ελληνικό έδαφος και μισό σε εκείνο της ΠΓΔΜ, και να ανάψουν ένα κερί, είναι οι εκδρομείς του χιονοδρομικού κέντρου του Καϊμακτσαλάν, οι οποίοι προσεγγίζουν με ειδικά ερπυστριοφόρα οχήματα την κορυφή. Αντίθετα, από την πλευρά της ΠΓΔΜ δεν υπάρχει πρόσβαση, παρά μόνο το καλοκαίρι οπότε και το εκκλησάκι γίνεται τόπος προσκυνήματος.