..
Παράδοση και νέοι στη σημερινή εποχή
..
της Βασιλικής Ζαγναφέρη
Η ενασχόληση με την παράδοση αποτελεί πρόκληση για την εποχή μας, ιδιαίτερα για τους νέους, καθώς έχουν την υποχρέωση αλλά και την ανάγκη μέσα απ’ αυτήν να μάθουν και να υιοθετήσουν αξίες και ιδανικά, έτσι ώστε να γίνουν ολοκληρωμένες και δυναμικές προσωπικότητες.
Σήμερα, ο όρος παράδοση δοκιμάζεται. Κι αυτό οφείλεται σ’ ένα μεγάλο βαθμό στην άγνοια σχετικά με το νόημα και τη σημασία της. Πολλοί είναι εκείνοι που ταυτίζουν εσφαλμένα την παράδοση με το συντηρητισμό και τον πουριτανισμό. Η παράδοση δεν είναι κάτι στατικό, μουσειακό υλικό προς διαφύλαξη, αλλά αντιθέτως, μία δυναμική έννοια, μία συνέχεια. Με άλλα λόγια, δεν είναι ό,τι θα λάβουμε αλλά ό,τι θα παραδώσουμε. Διακοπή της παράδοσης σημαίνει ανακοπή της προόδου, αποκοπή της εθνικής συνείδησης απ’ τις τροφοδότρες μήτρες του παρελθόντος. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Φωτιάδη, λαός που χάνει την επαφή με την παράδοσή του, είναι σαν τον άνθρωπο που χάνει τη μνήμη του. Ζει σ’ ένα κόσμο που του είναι άγνωστος. Κι αυτό γιατί καθετί που υπάρχει γύρω μας νοηματοδοτείται και σηματοδοτείται από το χθες.
Επίσης, θα πρέπει να προσθέσουμε πως αυτό που ονομάζουμε παράδοση δεν έχει σχηματισθεί εξ ολοκλήρου από μια γενιά, αλλά είναι έργο πολλών γενεών. Αυτό σημαίνει ότι η παράδοση δεσμεύει ηθικά και υποχρεώνει κάθε νέα γενιά να καταθέσει τη δική της προσφορά. Έτσι, δημιουργείται το παραδοσιακό ήθος και φρόνημα που χρεώνει τους νέους να γίνουν καλύτεροι από τους παλαιούς.
Παράδοση, λοιπόν, είναι το θεμέλιο της εθνικής και κοινωνικής μας υπόστασης. Αποτελεί την κληρονομιά του κάθε λαού, η οποία προσδιορίζει τόσο το χαρακτήρα του όσο και το μέλλον του. Μαρτυρεί την ιστορική του συνέχεια κα επιδρά γενικότερα στη διαμόρφωση του ύφους και του ήθους του. Τροφοδοτεί, επίσης, την εθνική συνείδηση και μνήμη των ατόμων με τροφή πατριωτικού, θρησκευτικού, ηθικού και γενικά πνευματικού περιεχομένου.
Απ’ όλα τα παραπάνω, γίνεται απολύτως κατανοητό πόσο σημαντικό κι αναγκαίο είναι για τους νέους να μελετούν τις ρίζες τους και να μένουν κοντά στην παράδοση, ιδιαίτερα, στη σημερινή εποχή που η πολιτιστική μας ταυτότητα τείνει να χαθεί. Ακόμη περισσότερο για εμάς, τη νέα γενιά των Σαρακατσαναίων, το βάρος της ευθύνης αυτής είναι πολύ μεγαλύτερο, καθώς οφείλουμε και συνάμα έχουμε την υποχρέωση να μεριμνήσουμε για τη διατήρηση και διάδοση της πλούσιας σαρακατσάνικης παράδοσής μας. Μία παράδοση, που αποτελεί μια τεράστια πολιτιστική κληρονομιά, ένα από τα στολίδια του ελληνικού πολιτισμού με πανάρχαια καταγωγή.
Η ευθύνη, αυτή, γίνεται περισσότερο επιτακτική στη σημερινή εποχή, στην οποία καταργούνται αξίες και ιδανικά και τα πάντα οδηγούν προς τον παγκόσμιο φασισμό της ομοιοποίησης, δηλαδή τη μουμιοποίηση των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων των λαών. Είναι προφανές, πως βρισκόμαστε σε μια δύσκολη μεταβατική περίοδο, όπου η διεθνοποιημένη κοινωνία κι η ισοπέδωση καταργούν την ιδιοσυγκρασία ανθρώπων και λαών. Οι παραδοσιακοί πολιτισμοί των λαών χάνονται, τείνοντας να αντικατασταθούν από τα τεχνολογικά πρότυπα που υπαγορεύει και επιβάλλει ο καταναλωτισμός της εποχής μας. Γεγονός τελείως αποθαρρυντικό, καθώς χάνονται, παράλληλα, στοιχεία της πολιτισμικής μας ταυτότητας, χωρίς την οποία δεν είναι δυνατόν να θεμελιωθεί το μέλλον.
Έτσι, λοιπόν, μπροστά στην απειλή της παγκοσμιοποίησης που χαρακτηρίζει τον 21ο αιώνα, είναι επιτακτική η αναγκαιότητα της γόνιμης επαφής των νέων με το παρελθόν αλλά και η πίστη τους στην αξία που λέγεται παράδοση. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο, οι νέοι θα αποκτήσουν το θάρρος αλλά και το σθένος να πάνε κόντρα στη μόδα της εποχής που θέλει τις παραδόσεις ξεπερασμένες κι οπισθοδρομικές, ως εμπόδιο στην κοινωνική τους εξέλιξη. Γιατί, διατηρώντας τις παραδόσεις, διατηρώντας τη ήθη και τις αξίες, διατηρούμε ζωντανή την Ελλάδα.
Κι εμείς, οι νέοι Σαρακατσάνοι, αναδεικνύοντας και προβάλλοντας τα λαογραφικά στοιχεία της παράδοσής μας, θα συμβάλλουμε καθοριστικά στη συνέχεια του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού και, γενικότερα, στη συνέχεια του Ελληνισμού, καθώς η σαρακατσάνικη κληρονομιά αποτελεί ένα σημαντικό, αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας.
Προς αυτήν την κατεύθυνση, είναι, ομολογουμένως, αποδεκτό πως θα συμβάλλουν, αφενός μεν, η οικογένεια, η οποία αποτελεί μια πλούσια πηγή δεδομένων αλλά και την αφετηρία για κάθε επερχόμενη δραστηριότητα, κι αφετέρου δε, οι πολιτιστικοί σύλλογοι κι ειδικότερα οι φοιτητικοί σύλλογοι που οφείλουν να εδραιώσουν, να διαμορφώσουν και να συνεχίσουν το έργο της οικογένειας.
Οι Σύλλογοι, λοιπόν, αποτελούν τα ζωτικά κύτταρα για τη συνέχιση και διατήρηση της παράδοσης. Μια προσπάθεια, θα λέγαμε, αντίστασης στην αφομοιωτική και ισοπεδωτική τάση της εποχής μας, καθώς μέσα απ’ τις δραστηριότητές τους, συμβάλλουν στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μελών τους, στη διατήρηση κι ανάδειξη των τραγουδιών, των χορών, των εθίμων κι όλων των άλλων στοιχείων που συνθέτουν την πολιτιστική κληρονομιά ενός λαού.
Επιπλέον, πέρα απ’ την συνεισφορά τους στην παράδοση, αποτελούν τους χώρους πνευματικής καλλιέργειας και συναναστροφής των νέων. Μέσα απ’ αυτούς, παρέχεται η δυνατότητα δημιουργικής ενασχόλησης και δραστηριοποίησης, η διαμόρφωση σωστών ανθρώπινων σχέσεων, η ανάπτυξη σωστής επικοινωνίας, διαλόγου και συνεργασίας και, τέλος, η ανάληψη πρωτοβουλιών.
Κλείνοντας, λοιπόν, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα, πως σε μια εποχή που τα πάντα μεταβάλλονται ταχύτατα κι απώτερος στόχος ορισμένων είναι η ομογενοποίηση κι η αλλοτρίωση, θα ξεχωρίσουν και θα διακριθούν μόνο αυτοί που θα διατηρήσουν τις αξίες τους αλλά και το παρελθόν τους. Οι ρίζες του παρελθόντος είναι αυτές που θεμελιώνουν τη ζωή μας, την προσδιορίζουν και της δίνουν νόημα και ταυτότητα.
Έτσι, λοιπόν, είναι πλέον παραδεκτό, πως η διατήρηση της παράδοσης θα αποτελέσει τον αντίποδα της τάσεως της σύγχρονης κοινωνίας να διεθνοποιηθεί και να ισοπεδωθεί, αλλά συγχρόνως, και τον μοχλό διεξόδου απ’ την παρατηρούμενη αδράνεια και την πνευματική κατάπτωση που κυριαρχούν στις μέρες μας.
