ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΑΙΟΙ
.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ
Τη μαγιά για το πρώτο και το δεύτερο μέρος του βιβλίου αυτού αποτέλεσε μια ομιλία μου που έγινε στο χωριό Μπελοκομύτη των Αγράφων,στις 2 Ιουλίου 1995, στην Ιστορική και Λαογραφική Ημερίδα με θέμα «Σαρακατσαναίοι και Άγραφα», που οργάνωσαν ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ν. Καρδίτσας, η Κοινότητα Μπελοκομύτη και η Ένωση Αγραφιώτικων χωριών Ν.Καρδίτσας.
Όπως είναι ευνόητο, η παράθεση όλων των στοιχείων που είχαν συγκεντρωθεί κατά την έρευνα για την ομιλία μου εκείνη ήταν, λόγω των χρονικών περιορισμών, αδύνατη. Πρόθεση μου ήταν τα στοιχεία αυτά να τα χρησιμοποιήσω σε κάποια μελέτη μου με ευρύτερο περιεχόμενο.
Το τρίτο μέρος του βιβλίου αποτελεί μια μελέτη μου που είχε δημοσιευθεί σε συνέχειες στην εφημερίδα «Ηχώ των Σαρακατσαναίων» την περίοδο 1991-1992. Αναφέρεται στα προβλήματα που αντιμετώπιζαν, ειδικώτερα δε οι Σαρακατσιαναίοι της Θεσσαλίας, αλλά και όχι μόνο αυτοί,κατά την περίοδο της κατοχής της χώρας από τα Γερμανο-Ιταλικά στρατεύματα, αλλά και κρίσεις για τους Σαρακατσιαναίους από ανθρώπους, όπως ο δημοσιογράφος και συνεργάτης της εφημερίδας «ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» Μιχαήλ Ροδάς και άλλοι, που έτυχε να φιλοξενηθούν στα κονάκια μας την δύσκολη για τη χώρα εκείνη περίοδο.Όλες αυτές τις διάσπαρτες μελέτες θεώρησα σκόπιμο να τις συγκεντρώσω σ' ένα βιβλίο για να είναι περισσότερο προσιτές στον κάθε ενδιαφερόμενο αναγώστη.
Το τέταρτο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στην μετά την απελευθέρωση της χώρας τύχη των εθνικών κτημάτων. Και το πρόβλημα των εθνικών κτημάτων δημιουργήθηκε αμέσως μόλις ξέσπασε η Επανάσταση του 1821.Έτσι στις περιοχές που απελευθερώνονταν η μεν κινητή περιουσία των Οθωμανών αποτέλεσε αντικείμενο λαφυρογώ-γησης εκ μέρους των διαφόρων οπλαρχηγών και των οπαδών τους η δε ακίνητη περιέρχονταν στα χέρια του υπό σύσταση Ελληνικού κράτους με σκοπό τη χρησιμοποίηση της για τις ανάγκες του απελευθερωτικού αγώνα.
Η πρώτη επαναστατική πράξη που θεσμοποιεί κατά κάποιο τρόπο είναι η γνωστή Εγκύκλιος της Στεμνίτζης που εκδόθηκε από την Πελοποννησιακή Γερουσία στις 30 Μαΐου 1821. Σύμφωνα με την Εγκύκλιο αυτή η Πελοποννησιακή Γερουσία διεκδικεί το ποσοστό που οι Έλληνες καλλιεργητές θα έπρεπε να δώσουν στους Τούρκους γαιοκτήμονες και το οποίο ανέρχονταν σε 30% επί της παραγωγής.
Παρόμοιες αποφάσεις πήραν τόσο η Συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, που συνήλθε στο Μεσολόγγι στις 4 Νοεμβρίου 1821, όσο και η Συνέλευση της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος που συνήλθε στα Σάλωνα στις 15 Νομβρίου 1821.Οι αποφάσεις των πιο πάνω Νομοθετικών Σωμάτων απέβλεψαν κυρίως στην καταγραφή και την κατοχύρωση της ακίνητης περιουσίας των Οθωμανών που περιέρχονταν στα χέρια της Ελληνικής Διοίκησης. Για την περαιτέρω τύχη των εθνικών αυτών κτημάτων επαφιέθηκαν στη μέλλουσα συνολική ρύθμιση για όλες τις περιοχές που θα απελευθερώνονταν.
Ο Τσέλιγκας Κωνσταντίνος Κολοβός απο την Καρίτσα Δολόπων στα Άγραφα
Οι πρώτες επαναστατικές συνελεύσεις είχαν κηρύξει τις τουρκικές γαίες ως ιδιοκτησία του Έθνους και είχαν υιοθετήσει αντιγράφοντας τους νομικούς τύπους των Συνταγμάτων της Δυτικής Ευρώπης την αρχή ότι με την πάροδο του χρόνου κάθε Έλληνας θα έπαιρνε ως ατομική ιδιοκτησία ένα κομμάτι εθνικής γης ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες του στον απελευθερωτικό αγώνα.
Οι επαγγελίες αυτές και τα ψηφίσματα των διαφόρων Συνελεύσεων για διανομή των εθνικών κτημάτων είχαν προσελκύσει, όπως είναι φυσικόν, στον ένοπλο αγώνα τις αγροτικές μάζες που αυτόματα ταύτιζαν στις συνειδήσεις τους τον απελευθερωτικό αγώνα με τη ριζική βελτίωση των όρων της ζωής τους. Στις μάζες αυτές που μπήκαν μαζικά στον απελευθερωτικό αγώνα συμπεριλαμβάνονταν και οι νομάδες Σαρακατσιαναίοι, αυτοί οι ανυπόταχτοι Έλληνες,που ποτέ δεν υπόγραψαν ανακωχή με τον εχθρό,, και οι οποίοι παρά τη σημαντική τους προσφορά τόσο σε οικονομική όσο και σε στρατιωτική βοήθεια, έμειναν τελικά, προς δόξαν του Ελληνικού Κράτους, οι μόνοι αναποκατάστατοι Έλληνες, διότι σύμφωνα με το Ν.Δ.2185 της 15/15 Αυγούστου 1952 «περί αναγκαστικής απαλλοτριώσεως κτημάτων προς αποκατάστασιν ακτημόνων καλλιεργητών και κτηνοτρόφων», τους δόθηκε μόνον η νομή και όχι και η κυριότητα.
Αθήνα, Μάρτιος 2001
Γεώργιος Ν.Αγραφιώτης
